Perplex sta je door het stilistisch vermogen dat Oek de Jong tentoonspreidt in Pier en Oceaan. Maar de compositie die alle spiegelingen kan stutten komt er wat bekaaid af.
En goddank: ook Pier en oceaan, roffelend aangekondigd als De Jongs ‘magnum opus’, kent met de verzenuwde Dina Roorda in de hoofdrol zo’n bezwerend begin als Hokwerda’s kind.
De grande finale die zo’n groots opgezet project verdient, heeft De Jong niet geschreven. Het lijkt er op dat De Jong met Pier en oceaan de sluizen heeft geopend en het op een ongeremd herinneren heeft gezet. Passages dienen ontegenzeggelijk de volledigheid, maar het is niet de volledigheid van een roman. Waarmee je uiteindelijk tot de constatering komt dat je niets wil overslaan in Pier en oceaan, omdat het zo mooi geschreven is. Maar dat je dit gek genoeg wel zou kúnnen doen.

De nieuwe roman van Oek de Jong heeft iets overweldigends, alleen al door de enorme omvang. Het boek telt iets meer dan 800 bladzijden en is in twee delen uitgegeven.
Maar tegelijk en misschien wel veel sterker is dit boek een bezinning op de vraag wie je bent als mens: de universele vraag die kunst en filosofie al eeuwenlang bezighoudt. Het antwoord daarop zoekt De Jong in de primaire dimensies van het menselijke bestaan. Hij maakt voelbaar hoe driften en erfelijkheidsfactoren het menselijk bestaan bepalen, evenals spirituele honger en verlangen naar liefde.
Er zijn weinig literaire auteurs die zo helder en zuiver het kompas afstemmen op een aardse, heidense spiritualiteit en tegelijk hun kaarten zo duidelijk op tafel leggen.

Dat is een van de grote kwaliteiten van deze roman. Een soort schijnbare onhandigheid leidt tot geraffineerde effecten. Je ziet de foto's, je kijkt naar de plaatjes, en de gevoelige lezer vermoedt, voelt en ziet de kolkende beweging eronder. Die houding, en dat maakt deze roman echt razend knap, is bovendien kenmerkend voor Dina's oudste zoon Abel. In hem komt alles samen: de geschiedenis van zijn (voor)ouders, de statische kijk op de werkelijkheid, zijn behoefte om daar beweging in te creëren en er een wereld áchter te vermoeden en zijn angst daarvoor en ontkenning daarvan. Abel betreedt, zoals een hoofdstuk in de roman heet, letterlijk en figuurlijk 'betoverd gebied'. Het is het Nederland van vroeger en nu. In Pier en oceaan komt dat Nederland verbluffend realistisch tot leven. Herkenbaar en vreemd tegelijk.'

Sterker nog, de traagheid van het nieuwe boek, dat de eerste negentien levensjaren van Roorda beschrijft tussen 1952 en 1971, en waarin de grootste beweging de verhuizing is van Friesland naar Zeeland, waar vervolgens de basaltblokken, het wier en de paalhoofden worden bezongen, maakt de lectuur van Pier en oceaan (genoemd naar het schilderij van Mondriaan) tot een bezoeking.
Dit boek is aangekondigd als het 'magnum opus'. Dat is holle uitgeverstaal voor: een veel dikker boek dan u had verwacht. Men is gewaarschuwd. In Pier en oceaan gaat het achthonderdtweeëndertig pagina's lang van kabbel, zaag, gaap en oeke-tjoek.