België, Vlaanderen, Wallonië, ... België zit ingewikkeld in elkaar, dat weet iedereen. De geschiedenis is van België is rijk, turbulent, zoals verteld in o.a. [b:Belgium: Long United, Long Divided|14494159|Belgium Long United, Long Divided|Samuel Humes|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1378679197l/14494159._SY75_.jpg|20136728] (mijn recensie) en [b:Het Belgisch labyrint: een wegwijzer|12183020|Het Belgisch labyrint een wegwijzer (overschilderd natuurlijk)|Geert van Istendael|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1336214836l/12183020._SY75_.jpg|2727643] (mijn recensie), twee boeken die ik ten zeerste kan aanbevelen.

Maar goed, Vlaanderen, sinds lang onderwerp van vele politieke beslissingen en problemen, maar eveneens een regio met een zeer rijke geschiedenis. Op school heb je wel wat geschiedenis over deze streek moeten leren, maar zoals gebruikelijk verwatert en verdwijnt die kennis na verloop van tijd. Daarom, en gezien de oneindige politieke twisten, even een reis terug in de tijd, terug naar hoe het allemaal begon, wie Vlaanderen bestuurde, en hoe Vlaanderen eigenlijk steeds in de tang zat en de speelbal was van voornamelijk Frankrijk en Engeland. Zonder te spreken over de enorme macht en invloed van de katholieke kerk.

Deze nieuwe editie van 'Graven van Vlaanderen (861-1384) is onderverdeeld in elf (11) delen, opgesteld in chronologische volgorde. Daaraan gekoppeld, op het einde van het boek, bevinden zich de nodige stambomen (die van groot belang én nut zijn in het ontwarren van het kluwen aan Boudewijns, Margaretha's, Johanna's, Filipsen, Robrechten, Lodewijken, Godfrieds, Edwards, Jans, en meer), een ellenlange bibliografische lijst van geraadpleegde werken (mooi gestructureerd, overeenkomstig de delen van het boek) en een index van alle personages die de revue gepasseerd zijn. Deze index geeft nog beter weer - zij het zeer klein gedrukt, want 't is een zeer lange lijst - hoeveel van elke naam er de afgelopen eeuwen een rol gespeeld hebben in de geschiedenis van Vlaanderen in de periode 861-1384. Daarna namen de Bourgondiërs over, maar daarover vertelt de heer De Maesschalck in [b:De Bourgondische vorsten|56213702|De Bourgondische vorsten (1315-1530)|Edward De Maesschalck|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1607413491l/56213702._SY75_.jpg|17204683], dat op mijn verlanglijstje staat.

En dan vergeet ik nog de illustraties die in bepaalde hoofdstukken voorkomen: kaartjes van de respectievelijke gebieden, veldslagen, veroveringen, ... alsook (zwart-witte) afbeeldingen (schilderijen) van de verschillende graven, al dan niet met hun gemalin (gravin).

Overzicht van de elf delen over de graven van Vlaanderen, uiteraard voorafgegaan door een 'Woord vooraf':

01) De geboorte van Vlaanderen (861-879)
02) De jaren van expansie (879-1067)
03) Broederstrijd en triompf (1067-1119)
04) Burgeroorlog in Vlaanderen (1119-1128)
05) Het hoogtij van Vlaanderen (1128-1191)
06) Frankrijk slaat zijn vleugels uit (1191-1214)
07) Vlaanderen in vrouwenhand (1214-1257)
08) Dampierres aan de macht (1257-1299)
09) Vlaanderen tegen de koning (1299-1322)
10) Vlaanderen tegen de graaf (1322-1346)
11) De laatste Dampierre (1346-1384)

We verkennen Vlaanderen vooral via de graven, gravinnen, hun kinderen, kleinkinderen, verschillende politieke huwelijken, andere aanverwanten, en dies meer. In den beginne waren er de Noormannen/Vikingen, de Karolingers, ...

Daarna komt Boudewijn met de ijzeren arm in beeld, waarna rollercoaster pas echt begint. Zet je schrap voor een wervelwind aan namen, kinderen, kleinkinderen, ooms, tantes, grootmoeders, grootvaders, neven, nichten, ...

Verder was het de gewoonte om huwelijken te organiseren op politieke basis. Een meisje was vanaf haar 12de verjaardag huwelijksgerechtigd, in andere gevallen werd er al een overeenkomst afgesloten met gekozen hertogen, graven, prinsen, ... van Frankrijk, Engeland, Nederland, of elders, zodat, eens "de dochter van" de heilige leeftijd van 12 jaar bereikt had, sowieso met de gekozen partner zou trouwen. Men had toen weinig keuze bij deze opgelegde huwelijken. Het draaide toen om macht, om bezittingen (landerijen, steden, ...), om geld (bruidsschatten, sponsoring, ...).

Soms duurden die huwelijken niet lang (de betrokken hertog/graaf/prins/...) overleed door ziekte of tijdens een gevecht, waardoor men hertrouwde met een andere hoogheid. Meestal duurde dit niet lang na het overlijden van de eerste partner. Of men trad in het klooster.

In die tijd had de kerk (en de abdijen en aanverwanten) een enorme macht en invloed op de politieke beslissingen van de graven van Vlaanderen. Ze kregen dan ook zeer veel financiële steun, kwestie van als graaf of andere hoogheid toch je hemel af te kopen en op een wit voetje met de clerus te staan. Indien een Vlaamse graaf te fel tegen de Franse koning inging, kon een banvloek (Wikipedia) of interdict (Wikipedia) afgekondigd worden. Een ideaal middel om de Vlaamse graven te bedaren en hun "fouten" te doen inzien. Zeker als de bevolking hoorde dat de kerk zoiets had afgekondigd; dan kon een graaf niet anders dan gehoorzamen en terug braaf naar de Franse koning luisteren.

In al die eeuwen werd er veel gevochten in Vlaanderen: Vlaanderen tegen Frankrijk (alleen of met steun van Engeland), Vlaanderen tegen Engeland (al dan door de Fransen te steunen, wanneer Engeland delen van Frankrijk wou veroveren), Vlaanderen tegen Nederland, Vlaamse steden onder elkaar (Brugge, Ieper, Gent, ...).

Vlaamse graven hebben in de loop der eeuwen wel getracht om het Vlaamse gebied (West- en Oost-Vlaanderen, met Zeeland en een groot stuk van Noord-Frankrijk, waaronder Rijsel, Douai, Boulogne, Artesië, ...) te behouden dan wel uit te breiden, middels gevechten of georganiseerde huwelijken. Vlaanderen was, zoals hierboven vermeld, onderworpen aan de Franse kroon. Hoewel... er was Kroon-Vlaanderen (eigendom van Frankrijk) en Rijks-Vlaanderen, waar Duitsland baas over was, hoewel ook hier Brabant, Antwerpen, Henegouwen, Namen, ... een eigen bestuur hadden.

Edward De Maesschalck beschrijft ook in zeer duidelijke en toegankelijke bewoordingen hoe Vlaanderen gegroeid is doorheen de eeuwen en hoe belangrijk het was op economisch vlak. Vooral de laken- en textielindustrie (respectievelijk in Brugge, Ieper, Gent, ... en Zuid-West-Vlaanderen) waren een specialiteit in Vlaanderen. De Britse wol was van onschatbare waarde voor de economie en tewerkstelling in Vlaanderen. Later zouden andere landen voor de aanvoer van wol zorgen, wanneer Engeland Vlaanderen weer eens een hak wou zetten. Het is ook frappant om te lezen hoe bepaalde steden in West-Vlaanderen economisch zeer actief waren, maar nadien een enorme terugval kenden, ten voordele van andere steden in het Vlaamse landschap.

Kruistochten waren indertijd ook een must. Bepaalde graven vonden dat dit op hun palmares moest staan: het Heilige Land gaan veroveren, keizer(in) van bijv. Constantinopel worden. Men sprak toen af met de Franse koning, de Engelsen, en andere graven om naar het oosten te trekken. Soms bleef men definitief ginder, na het stichten van een christelijke stadstaat, soms keerde men terug naar Vlaanderen (uit noodzaak of omdat men geen zin had om in Palestina te regeren).

En zo kunnen we nog wel een tijdje doorgaan, zoals bij het soort hooggeplaatsten: koningen, prinsen, graven, hertogen, baljuws, landheren, ... Zij moesten de bevolking in het gareel houden, belastingen innen, en meer.

'Graven van Vlaanderen (861-1384)' behandelt vooral de geschiedenis van Vlaanderen, vertrekkende van de graven die respectievelijk geregeerd hebben: Boudewijn de IJzeren, Arnulf, Robrecht, Johanna, Margaretha, Ferrand van Portugal, Karel de Goede, Jacob van Artevelde, Gwijde van Dampierre, Lodewijk van Male, ... Over het dagelijkse leven in de respectievelijke periodes wordt weinig verteld, omdat dit niet tot de opzet behoorde.
Elkeen had zijn eigen stijl, de ene al vredevoller dan de ander (die krijgslustig was). In welke periode? Wat waren hun belangrijkste verwezenlijkingen? Hoe hebben ze hun territorium verdedigd/uitgebreid/verloren? Hoe hebben ze het Vlaamse landschap economisch en politiek veranderd? Hoe waren de familiale verbanden opgesteld? (zie daarvoor ook de stambomen achteraan het boek) Wie ondernam een kruistocht, met wie, om welke reden? En wat waren de gevolgen ginder en in Vlaanderen?

Hoe groot was de macht en invloed van Frankrijk en Engeland? Hoe is Vlaanderen van een wildernis en moeras uitgegroeid tot een regio waar menig Franse en Engelse koning jaloers op waren, een regio die het economisch centrum van de wereld (of ten minste Europa) werd? Waarom kon Vlaanderen toen geen onafhankelijkheid uitroepen? Het was eigenlijk niet aan de orde, men was te afhankelijk van de kroon, er waren te vaak interne strubbelingen (verschillende steden die een andere overtuiging hadden of een eigen kant kozen: de een was voor de graaf, de ander tegen de graaf), of anders.

En eigenlijk leer je ook verbanden leggen tussen hedendaagse familienamen en regio's (steden, gemeenten, hertogdommen, graafschappen, ...) - zowel in Vlaanderen, Noord-Frankrijk als Wallonië -, en hoe deze mensen via hun naam wellicht enige verwantschap hebben met de toenmalige gezagsdragers.

Zoals anderen eerder schreven: Een beter overzicht van de graven van Vlaanderen zul je wellicht niet snel vinden. Het boek is in ieder geval een dikke aanrader voor wie zijn vaderlandse geschiedenis beter wilt leren kennen - zeker in deze moderne tijden, waarin de "Vlaamse onafhankelijkheid" voor velen een natte droom is (eentje die echter in een nachtmerrie kan uitmonden) - of zijn schoolgeheugen terug wil opfrissen. De heer De Maesschalck heeft een schrijfstijl die toelaat vlot door de massa aan informatie te waden en Vlaanderen, via je eigen verbeelding, te zien ontplooien en groeien, ondanks de vele politieke en religieuze problematieken die deze regio vaak tegengewerkt en onder de knoet gehouden hebben.

Op naar het volgende boek: [b:De Bourgondische vorsten|56213702|De Bourgondische vorsten (1315-1530)|Edward De Maesschalck|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1607413491l/56213702._SY75_.jpg|17204683] (1315-1530), dat wellicht op geschiedkundig vlak iets correcter is, misschien ook iets minder toegankelijk, dan het zeer populaire [b:De Bourgondiërs: Aartsvaders van de Lage Landen|43416407|De Bourgondiërs Aartsvaders van de Lage Landen|Bart van Loo|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1546249452l/43416407._SY75_.jpg|67461146] van Bart van Loo, die overigens een zeer interessante podcast ervan gemaakt heeft.

----------

Gerelateerde boeken, i.v.m. de Honderdjarige Oorlog, de Kruistochten, ...:

* Le Bâtard de Kosigan van [a:Fabien Cerutti|8037738|Fabien Cerutti|https://s.gr-assets.com/assets/nophoto/user/u_50x66-632230dc9882b4352d753eedf9396530.png]:
Boek 1: [b:L'Ombre du pouvoir|21417064|L'Ombre du pouvoir (Le Bâtard de Kosigan #1)|Fabien Cerutti|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1394488252l/21417064._SX50_.jpg|40718297] (mijn recensie)
Boek 2: [b:Le Fou prend le Roi|26106270|Le Fou prend le Roi|Fabien Cerutti|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1439672713l/26106270._SX50_.jpg|45244891] (mijn recensie)
Boek 3: [b:Le Marteau des sorcières|35612355|Le Marteau des sorcières (Le Bâtard de Kosigan, #3)|Fabien Cerutti|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1499359301l/35612355._SX50_.jpg|57052633] (mijn recensie)
Boek 4: [b:Le Testament d'involution|40222016|Le Testament d'involution (Le Bâtard de Kosigan, #4)|Fabien Cerutti|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1527442334l/40222016._SX50_.jpg|62461673] (mijn recensie)
Kortverhalen: [b:Les secrets du premier coffre|53914961|Les secrets du premier coffre|Fabien Cerutti|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1594108439l/53914961._SX50_.jpg|84270918] (nog te lezen)

* Grail Quest van [a:Bernard Cornwell|12542|Bernard Cornwell|https://images.gr-assets.com/authors/1504578807p2/12542.jpg]:
Boek 1: [b:Harlequin|6975461|Harlequin (The Grail Quest, #1)|Bernard Cornwell|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1419666519l/6975461._SY75_.jpg|425641] (nog te lezen)
Boek 2: [b:Vagabond|6975460|Vagabond (The Grail Quest, #2)|Bernard Cornwell|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1347317892l/6975460._SY75_.jpg|6418603] (nog te lezen)
Boek 3: [b:Heretic|6975459|Heretic (The Grail Quest, #3)|Bernard Cornwell|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1415407850l/6975459._SY75_.jpg|927167] (nog te lezen)
Boek 4: [b:1356|21490842|1356 (The Grail Quest, #4)|Bernard Cornwell|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1395149417l/21490842._SY75_.jpg|21425637] (nog te lezen)

* [b:Azincourt|6499535|Azincourt|Bernard Cornwell|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1245520327l/6499535._SY75_.jpg|3312295], eveneens van [a:Bernard Cornwell|12542|Bernard Cornwell|https://images.gr-assets.com/authors/1504578807p2/12542.jpg] (mijn recensie)

* De Brethren-trilogie van [a:Robyn Young|34228|Robyn Young|https://images.gr-assets.com/authors/1294703981p2/34228.jpg]:
Boek 1: [b:Ridder van de Tempeliers|8077918|Ridder van de Tempeliers|Robyn Young|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1390515019l/8077918._SY75_.jpg|59152] (nog te lezen)
Boek 2: [b:Kruistocht van de tempeliers|17369450|Kruistocht van de tempeliers|Robyn Young|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1360687477l/17369450._SY75_.jpg|1133273] (nog te lezen)
Boek 3: [b:Requiem voor de tempeliers|8479874|Requiem voor de tempeliers (Brethren Trilogy, #3)|Robyn Young|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1276971411l/8479874._SY75_.jpg|2795095] (nog te lezen)

* [b:The Crusades: The War for the Holy Land|8853666|The Crusades The War for the Holy Land|Thomas Asbridge|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1348455321l/8853666._SY75_.jpg|8489431] van [a:Thomas Asbridge|36381|Thomas Asbridge|https://images.gr-assets.com/authors/1414154904p2/36381.jpg] (nog te lezen) ( )