Oorlogsverhalen

TalkBoekenfeest

Join LibraryThing to post.

Oorlogsverhalen

This topic is currently marked as "dormant"—the last message is more than 90 days old. You can revive it by posting a reply.

1emmakirsten
May 15, 2011, 9:54 am

-------------
Informatie van de presentatie over het genre oorlogsverhalen, door Douwe, Jennine en Emma.
-------------

Oorlogsboeken zijn tijdloos. Altijd is er ergens in de wereld wel een oorlog gaande, boeken en verhalen over dit onderwerp zullen nooit achterhaald worden. In ‘Leesbeesten en boekenfeesten’ hebben wij de informatie over dit genre gelezen, er stonden echter geen specifieke kenmerken in die aansluiten bij het genre oorlogsverhalen. Wel zijn er overeenkomsten en verschillen te vinden.

Overeenkomsten
In bijna alle oorlogsverhalen zijn er veel tegenstellingen te vinden die ook duidelijk naar voren worden gebracht. Voorbeelden hiervan zijn het verschil tussen vriend en vijand, goed en slecht, bezetting en vrijheid. Een andere overeenkomst is dat oorlogsverhalen veelal worden verteld vanuit het perspectief van het kind. Dit draagt bij aan het inlevingsvermogen dat het verhaal voor de lezer creëert, het hoofdpersonage is bijna altijd een kind. Er zijn meer jeugdboeken te vinden in het genre oorlog waarbij het verhaal vanuit een kind wordt geschreven dan vanuit een volwassene. Het is aan de schrijver om in het verhaal naar voren laten te komen hoeveel dat kind (bedoeld of onbedoeld) meekrijgt van alle gebeurtenissen. In veel oorlogsboeken komt ook een vredesopvoeding naar voren. Er zit een soort moraal in het verhaal waaruit blijkt dat oorlog erg slecht is en de algemene boodschap die hiermee wordt overgebracht is ‘laat dit nooit meer gebeuren’.

Hoewel oorlogsboeken een goed einde kunnen hebben – en de meeste jeugdboeken hebben een goed of een open einde, een slecht einde komt veel minder vaak voor – dat goede einde is erg relatief. De hoofdpersoon kan immers wel blij zijn (bijvoorbeeld vanwege de bevrijding) en de oorlog overleefd hebben, wanneer er dierbare mensen zijn gesneuveld, staat dat in tegenstelling met het blije gevoel.

In oorlogsverhalen draait het meestal om de innerlijke spanning van de hoofdpersoon in plaats van spanning in de vorm van avontuur. De aandacht ligt voornamelijk bij de gevoelens en waarnemingen van de hoofdpersoon, deze spanning leidt het verhaal. De aandacht ligt hierbij vooral op bijvoorbeeld angst, onzekerheid, woede en frustratie.

Verschillen
Niet alle oorlogsboeken komen op alle vlakken overeen, dit is logisch. We hebben al vastgesteld dat de hoofdpersoon vaak een kind is. De opvoeding van dit kind beïnvloedt de leefwereld en gedachten. Die leefwereld en gedachten beïnvloeden vervolgens de blik en het perspectief op het verhaal. Een kind met een joodse opvoeding beleeft de wereld ten tijde van oorlog bijvoorbeeld heel anders dan het kind van een NSB’er.

Een ander verschil is de literaire beeldvorming. Hiermee bedoelen wij het beeld dat door de auteur geschetst wordt. Een situatie en gebeurtenis kan heel waarheidsgetrouw en realistisch worden neergezet en beschreven (zoals een uitgebreide beschrijving van het zien van een lijk), die beschrijving kan echter ook geromantiseerd worden gebracht. Met geromantiseerd bedoelen we dat er ook een zekere avontuurlijke spanning wordt overgebracht, waarbij de hoofdpersoon ook positievere aspecten begint in te zien. Bij een geromantiseerde beeldvorming is een situatie soms meer ‘van een afstand’ beschreven, er wordt dan iets minder op details ingegaan.
Welke kinderen vinden dit genre leuk?
Bij het uitzoeken van een boek om te gaan lezen (in dit geval uit het genre oorlogsverhalen), gaan de gedachten vaak ten onrechte uit naar de bekende boeken. Voorbeelden hiervan zijn ‘Oorlogswinter’ en ‘Het achterhuis’. Ook wordt gauw gedacht aan boeken over de tweede Wereldoorlog. Er zijn echter veel meer boeken in dit genre, waaronder boeken over andere oorlogen. Veel boeken blijven hierdoor helaas buiten beschouwing.

Hoewel uiteraard de interesse in een genre heel persoonlijk is en verschilt per kind (zoals bij elk genre), zullen jongens eerder voor dit genre kiezen. Een oorlog gaat namelijk al gauw gepaard met wapens en geweld, wat jongens vaak stoer vinden.

Voor jongeren is het bij het lezen van een boek erg belangrijk dat de belevingswereld bij hen aansluit. Bij oorlogsboeken zal dat niet snel aansluiten bij hen eigen belevingswereld. Daarom is de leeftijd van de hoofdpersoon en diens karakter erg belangrijk en bepalend bij dit genre.

Per lezer verschilt de voorkennis over de oorlog, ook de interesse erin verschilt. Wanneer een lezer een familielid (zoals een opa) heeft die de oorlog nog heeft overleefd, heeft hij of zij mogelijk al meer voorkennis over de oorlog. Verhalen en boeken over dit onderwerp kunnen ook leiden tot gesprekken erover en deze verhalen kunnen bij de lezers het besef creëren dat het ook allemaal daadwerkelijk gebeurd is.

2Leesfeest
May 18, 2011, 10:05 am

Een duidelijk stuk! Een reactie: enerzijds zeggen jullie dat het in oorlogsboeken vaak draait om innerlijke, psychologische spanning en níet om avontuur, en anderzijds zeggen jullie dat vooral jongens oorlogsboeken interessant vinden vanwege de aandacht voor avontuur (wapens en geweld). Dit lijkt mij in tegenspraak met elkaar!
Zou het niet zijn dat beide vormen van spanning vaak een rol spelen in oorlogsboeken, naast elkaar?
Groeten, Floor

Join to post