Dat de Congrespartij en haar leiders er in slaagden in het reusachtige India een aanvankelijke politieke samenhang te doen vinden, ondanks de vele diepe scheidslijnen, die social een ekonomisch door deze staat liepen, is een ontzagwekkende prestatie geweest.

Reeds eerder werd een aantal positieve faktoren opgesomd, waaruit het aanvankelijke sukses van de Congrespartij als voorhoede en vormgeefster van het nieuwe India kon worden verklaard. Zij kwamen, kort samengevat, op het volgende neer. Het bestaan van een langdurige en diep gewortelde kulturele traditie, die in dit kolossale land een basis leverde voor een mogelijke nationale samenhang. Een vrij omvangrijke laag intellektuelen, die bereid waren zich in te zetten voor deze nationale eenheid. Een Congrespartij, met vertakkingen over het gehele onmetelijke land, die bovendien niet slechts haar aktiviteit richtte op het opwekken van een nationaal besef, maar ook een modern sociaal en ekonomisch hervormingsplan aan de bevolking voorhield. Zelfs het kastesysteem, dat door zijn religieuze achtergronden onoverwinnelijk scheen, werd in de grondwet van de jeugdige natie officiëel veroordeeld. Tenslotte: de oprichting van een staatsverband, dat althans in de grondwet sterke politieke samenhang scheen te bezitten.

Tweeslachtig, omdat nationale idealen ijverig in het openbaar worden beleden, terwijl in de praktijk de groepsbelangen in de Congrespartij een grote, zo niet overheersende rol spelen.

De les, die daarin ligt, houdt in dat men op Aziatische vragen de westerse oplossingen nog steeds niet zonder meer kan toepassen.

Het ligt voor de hand dat deze unieke geografische gescheidenheid op zichzelf reeds het gevaar van het uiteengroeien van beide delen in zich bergt.