Inleiding

“Voor Ignatz was Pauls overlijden zonder twijfel gekoppeld aan de hongerdemonstratie twee dagen eerder. Hij moet er geweest zijn, op die hoogdag van de sociale rechtvaardigheid, dacht hij. Voor de zoveelste keer bladerde hij door de krantenknipsels, op zoek naar een mogelijke sleutel. Zijn ogen vlogen over de koppen.

17 september, dag van de anarchie
Hongerdemonstratie ontaardt in geweld.
Leger schiet op het volk.
Straatrevolutie gesmoord in bloed.
Gespuis en gepeupel trekken spoor van vernieling door de stad.
Joodse arbeidersleiders hitsen het volk op.

Hij zuchtte bij de laatste krantenkop. Typisch Deutsches Volksblatt. En ze hadden succes met hun aanpak.” (p. 30-31)

Inhoud
Wenen 1911: behalve de rijken had iedereen honger. Een opstand kon niet uitblijven. Wat als een vreedzaam protest is begonnen ontaardt op 17 september 1911 in een bloedbad. De Jezuït Paul Palach, die in de armenwijk werkt, volgt de gebeurtenissen van deze hongeropstand op de voet. Twee dagen na de opstand wordt Palach vermoord.
Wenen 1914: Ksaveri Ignatz, geheimagent voor de Jezuïten, begint na terugkomst van een 3-jarig verblijf in China aan een onderzoek naar de dood van zijn medebroeder Palach. Al snel krijgt Ignatz het vermoeden dat de officiële versie van zijn dood (roofmoord) niet klopt. Waarom is er vanuit de orde geen onderzoek gedaan naar de dood van zijn medebroeder? Waarom is een geweldloze anarchist als de moordenaar aangewezen?
Wie hebben belang bij het in de doofpot stoppen van de ware gang van zaken? Wat was de werkelijke reden dat Palach vermoord was?
In zijn onderzoek wordt Ignatz ondersteund door de vriendin van een bij de opstand gedode man, door een journalist en door een groep anarchistisch georiënteerde mannen en vrouwen.
Tegen de achtergrond van de broeierige, explosieve sfeer van sociale onrust in het streng katholieke Wenen voorafgaand aan de eerste wereldoorlog, ontrolt zich een wedloop om de waarheid. Naarmate hij dichter bij die waarheid komt, wordt de daarvoor betaalde prijs hoger. Wie is degene die de geheime dienst steeds dichter op zijn huid doet zitten? Wie is de verrader?
De staat bereidt zich voor op het voeren van een oorlog, de anarchisten bereiden een aanslag voor op de troonopvolger Franz Ferdinand in Sarajevo. Wil Ignatz de waarheid nog wel vinden?

Beschouwing
Mieke de Loof voert in een directe stijl mee naar de wereld van het vooroorlogse Wenen, waarin het vervolgens zoeken is naar morele normen en naar de waarheid van wat door machtsinstanties in een doofpot is gestopt. Het boek leest zeer vlot zonder dat het oppervlakkig wordt.
De hoofdpersoon is een moreel kompas in een wereld waarin zowel de staat (in de vorm van de geheime dienst), als de kerk (in de vorm van de Jezuïten-orde) dat niet (meer?) zijn. Veel van de personages vertegenwoordigen op de een of andere manier een politieke of maatschappelijke stellingname: mag geweld gebruikt worden? Mag de waarheid ter bescherming van de staat of de eigen orde in de doofpot gestopt worden? Hoe kunnen/mogen/moeten de armen beschermd worden?
De historische setting voegt toe aan de kwaliteit van het boek doordat een spannend verhaal een geloofwaardige achtergrond krijgt die er toe doet. Daarnaast heeft deze combinatie zoals De Loof die heeft uitgewerkt ook een valkuil: het misdaadverhaal is pakkend maar nooit zó spannend dat het boek niet is weg te leggen, en de morele dilemma’s van die bewogen tijd worden niet zó uitgespit dat ik de gestelde vragen tot de mijne laat worden.
( )